Dit opiniestuk is in De Morgen verschenen op 19 juni 2020. Je kan dit opiniestuk hier lezen: https://www.demorgen.be/meningen/er-is-geen-middenweg-in-het-debat-over-institutionele-discriminatie-van-zwarte-mensen-in-belgie~b34a71e6/
Te veel zwarte jongeren zouden overdreven polariseren, klinkt het naar aanleiding van #BlackLivesMatter. We verwachten te veel puurheid van historische figuren. We vinden onszelf woke en beperken ons tot de contreien van het 280-tekens-activisme. Terwijl de #BlackLivesMatter protesten in alle hoeken van de wereld aansloegen, ging een tussenkomst van oud-president Obama opnieuw viraal. Hierin laakt hij dat wij, de jongere generatie bedoelde hij, niet inzien dat iedereen wel eens gecompromitteerd is. “The world is messy. There are ambiguities. People who do really good stuff, have flaws.”
I beg to differ.
Dat het maatschappelijk debat de voorbije weken gepolariseerd is, klopt. Laat dat nu net noodzakelijk zijn. Die polarisering drukt iedereen met de neus op de feiten, houdt de samenleving een spiegel voor en dwingt iedereen om kant te kiezen. Want laat het duidelijk zijn: in het debat rond de institutionele discriminatie van zwarte mensen in België bestaat geen middenweg. We leven in een land waar uit onderzoek van de Koning Boudewijnstichting blijkt dat zwarte Belgen met Congolese, Rwandese of Burundese roots gemiddeld zes op de tien keer hoog gediplomeerd zijn (wat hoger is dan het Belgisch gemiddelde). Toch worden Belgen met Congolese, Rwandese en Burundese roots vier keer meer met werkloosheid geconfronteerd dan de gemiddelde witte Belg.
Terechte woede
Ik stel vast dat dit abominabele feit politici niet verontwaardigt. Integendeel. Veel politici weerleggen dit bewijs van institutioneel racisme door anekdotische, individuele succesverhalen van mensen die op twee handen te tellen zijn. De uitzonderingen op de regel worden geïnstrumentaliseerd om de terechte woede van talloze zwarte jongeren die dit bij hun ouders hebben zien gebeuren, te delegitimeren. Een hele generatie zwarte jongeren wordt stilaan volwassen en ziet hetzelfde tafereel zich bij een groot deel van onze leeftijdsgenoten afspelen. En ondertussen stemt de Vlaamse regering voor het behoud van de status quo: weg met de praktijktesten.
Onze woede is daarom meer dan terecht. Onze woede over de bestaande koloniale denkbeelden over zwarte mensen, die hun oorsprong vinden in het koloniale tijdperk, is meer dan terecht. Onze woede over het feit dat deze koloniale geschiedenis pas een paar weken geleden als verplichte leerstof voor middelbare scholieren in de eindtermen is gezet, is terecht.
Op 30 juni 2020 is Congo zestig jaar onafhankelijk. Het heeft zestig jaar geduurd tot politici inzagen dat dit een integraal onderdeel van het onderwijs moet zijn opdat men kan begrijpen hoe deze koloniale geschiedenis België nog in een ferme greep houdt. Een greep van ontkenning die sporen nalaat in elk aspect van de samenleving. Een greep van selectieve blindheid over hoe de bestaande structurele uitsluitingsdynamieken – die zwarte mensen in België disproportioneel zwaarder treffen – diepliggende wortels hebben. Die enkele anekdotische succesverhalen die de afgelopen weken bovengehaald werden, wegen niet op tegen de talloze onzichtbare slachtoffers van institutioneel racisme in dit land.
Kleine blunder?
Ons geduld is op. Men zegt dat koning Leopold II maar deed wat normaal was in zijn tijdperk, en dat we ons moeten neerleggen bij de naar schatting tussen één en vijf miljoen Congolezen die zijn gedood onder zijn regime, dat steunde op massaal en structureel geweld. Wanneer men zegt dat dit de toenmalige norm was, is dit vanuit het perspectief van de miljoenen Congolezen die dit geweld destijds hebben meegemaakt? Of spreekt men vanuit een eurocentrisch en koloniaal perspectief dat de levens van zwarte mensen niet waardeert? Al minstens zestig jaar lang doen nog te veel mensen dat laatste. Het is op geen enkele manier te rechtvaardigen dat we deze doden afwimpelen als een kleine blunder van koning Leopold II. Het is dan ook niet te rechtvaardigen dat we hem eren middels standbeelden in de publieke ruimte. Wie we als samenleving eren in de publieke ruimte, zegt alles over waar we voor staan.
Ik ben niet bang voor polarisering. Wat wordt weggezet als ‘overdreven polarisering’ is het arglistige en sluipende institutionele racisme in België dat nu een keer voor de hele samenleving zichtbaar is. Het maakt velen die er geen slachtoffer van zijn hoogstens oncomfortabel, maar voor sommigen van ons is dit de dagelijkse realiteit, met reële gevolgen voor onze levens en welzijn.
De beslissing over wat we doen met de structurele achterstelling van zwarte mensen in België, die door de stilte en ontkennen van het probleem is gefaciliteerd, hangt nu als een zwaard van Damocles boven onze samenleving. #BlackLivesMatter biedt ons de mogelijkheid om de toekomst op een radicaal andere manier vorm te geven. Een toekomst met sociale rechtvaardigheid. Grijpen we die kans of vervallen we in hetzelfde vernietigende patroon? Aan u de keuze.
NOZIZWE DUBE 